Heksen in toga en roofdieren? - Bureaucratie in de advocatuur?

Op 23 september 2005 verscheen er een speciale aflevering van het Advocatenblad met de titel (special) “Advocatuur op drift?”. De inhoud stemt niet tot vrolijkheid. Het is opmerkelijk hoe, waar topmanagers, productiemedewerkers en, onder de vlag “eigen verantwoordelijkheid”, politici, voor hun belangen opkomen, advocaten steeds weer kans zien zichzelf of elkaar in de verdachtenbank te plaatsen. Wie mocht denken dat er in dat laatste een kentering zou zijn gekomen, is na het lezen van deze aflevering van het Advocatenblad in ieder geval weer een illusie armer. Zorgwekkend is de manier waarop de advocaten, en met name de kleine, in de verdachtenbank worden gezet.

Vooropgesteld moet worden dat er lang niet met alles wat er in de aflevering staat iets mis is. Zo begint de aflevering met een groot artikel van Mr. René van de Klashorst, waarin hij vertelt hoe in de zaal naar een strafzitting zat te kijken toen een strafpleiter naast hem kwam zitten. De strafkamerpresident stond bekend om zijn denigrerende houding tegenover verdachten en advocaten. De strafpleiter had een bekertje hete chocolademelk in zijn hand. Een potige bewaker in uniform verzocht hem de chocolademelk buiten de zaal op te dringen. “Nee” zei de advocaat. Van de Klashorst siste zijn beroepsgenoot toe waar hij het gore lef vandaan haalde om de instructie van de zaalbeveiliging te negeren, waarna de advocaat glunderend antwoordde dat van de Klashorst te veel respect voor autoriteit had.

Van de Klashorst vergelijkt de advocatuur met een dierentuin. Zoals dieren er zijn in vele soorten en maten zijn ook advocaten er in vele soorten en maten. Ter sprake komen naast het “slonzige warhoofd”, de “haan”, die vervuld is van gelijk en zelfvertrouwen, de driftkikkers en de slijmballen, ook de “heksen in toga” en de graseters en roofdieren. Slangen en krokodillen worden hier nog niet genoemd. Op de pagina waar de heksen in toga en de roofdieren worden genoemd, prijkt tevens een tekening van een roofvogel in een boom.

Mr. van de Klashorst benadrukt dat al deze soorten advocaten ook gemeenschappelijke kernwaarden hebben: partijdige belangenbehartiging, onafhankelijkheid, integriteit, geheimhouding, deskundigheid en onze beroepseer.

De aflevering bevat twee soorten artikelen: essays en interviews. Bij verdere lezing van de aflevering worden de heksen in toga en de roofdieren uit de dierentuin snel slangen en krokodillen. De geinterviewden zijn in het algemeen voorstanders van meer maatregelen om controle uit te oefenen op de advocaten. Twee geïnterviewde hoogleraren rechtssociologie, Freek Bruinsma en Nick Huls, zetten de advocaten flink in de verdachtenbank, waarbij met name de kleine zelfstandigen, geringschattend "solisten" (Bruinsma) of "eenpitters" (Huls) genoemd, er niet best van af komen. Huls vindt dat de Orde van Advocaten “fermer” moet optreden tegen “eenpitters die zich verzetten tegen peer review en andere vormen van controle”. Dit ziet er uit als een direkte aanval op de vrijheid van meningsuiting.

Anonym: De rol van de advocaat in de rechtstaat is het in onafhankelijkheid behartigen van partijbelangen. Daarom moet niet worden getornd aan principes als het verschoningsrecht en de zelfregulering van de advocatuur. Wel zijn er belangrijke verbeteringen mogelijk in het toezicht op advocaten, de kwaliteit van de dienstverlening en de transparantie van de advocatenmarkt. Dat stelt algemeen deken Els Unger van de Nederlandse Orde van Advocaten in haar eerste dekenrede, de traditionele toespraak ter gelegenheid van de Jaarvergadering van de Orde. - - Volgens Unger moet het procesmonopolie van advocaten in meer complexe rechtszaken behouden blijven om een ordelijke gang van zaken en de equality of arms te waarborgen. Wel zouden juristen van rechtsbijstandverzekeraars – en mogelijk ook andere partijen – moeten kunnen optreden in de rechtszaal, mits zij voldoen aan bepaalde kwaliteitseisen. ‘Van een dergelijke verruiming van het procesmonopolie verwacht ik prijsverlagingen voor de consument en daarmee vergroting van de toegang tot het recht, met name voor de particulier,’ aldus Unger. - - Het zelfreinigend vermogen van de advocatuur is naar het oordeel van de algemeen deken op dit moment niet toereikend, waardoor het publieke vertrouwen in de advocatuur en de Orde van Advocaten niet erg groot is. Om die reden is effectiever toezicht op advocaten gewenst. ‘Ik denk daarbij aan een gevarieerder straffenarsenaal voor de tuchtrechter en een vorm van openbaarmaking van de door de tuchtrechter opgelegde sancties, zodat het tuchtrecht transparanter wordt.’ - - Ook vindt Unger een vorm van cliënteninvloed binnen de Orde van Advocaten gewenst. Er zou een Adviesraad moeten komen die wordt gehoord over ontwerp-regelgeving van de Orde. In die Adviesraad zouden belanghebbenden als consumentenorganisaties, de rechterlijke macht en het Verbond van Verzekeraars zitting kunnen hebben. - - Klik hier voor de hele dekenrede

mensenrechtenactivist: De rol van de advocaat in de rechtstaat is gebaseerd op de mensenrechten; een advocaat moet de gelijkheid in rechten en waardigheid bevorderen, begiftigd zijn met verstand en geweten en zich jegens elkander in de geest van broederschap gedragen. - Dat iedereen gelijk is in rechten en waardigheid houdt in dat iedereen wordt gekenmerkt door zijn gedrag, voor de wet is iedereen gelijk als iedereen wordt gekenmerkt door zijn gedrag. Dat iedereen begiftigd is met verstand en geweten houdt in dat de advocaat zijn intenties, gedrag en de gevolgen gewetensvol dient te onderzoeken, en waar nodig gewetensvol dient te veranderen. - Dat hij zich jegens elkander in de geest van broederschap dient te gedragen houdt in dat hij/zij zich jegens de rechter, het OM, de verdachte en de getuigen zich in de geest van broederschap dient te gedragen. - Zou een advocaat de verantwoordelijkheid van zijn pleidooi bij de rechter leggen dan neemt de advocaat geen verantwoordelijkheid voor zijn gedrag en intenties en is hij dus minder begiftigd met verstand en geweten. Zou de advocaat de verantwoordelijkheid voor zijn pleidooi bij verdachte leggen dan verzaakt hij de geest van broederschap naar het OM en de rechter. In alle gevallen heeft de advocaat te weinig onderzoeksgegevens. Maar een advocaat die de regels binnen het hof aan zijn laars lapt heeft vooral verantwoordelijkheid af te leggen naar zichzelf toe.