Home

  Dossiers

  Links

  

Het spoeddebat over de gefinancierde rechtsbijstand

Op 14 maart 2013 vond het spoeddebat over de afbraak van de gefinancierde rechtsbijstand plaats. Staatssecretaris Fred Teeven beantwoordde vragen van leden van de Tweede Kamer.

Teeven zei dat de burger beter met de overheid in gesprek kan gaan dan te procederen of woorden van die strekking. Dan zal de overheid zich daarvoor dan ook open moeten stellen en daar komt helaas weinig van terecht.

Volgens Teeven betekent het recht op toegang tot de rechter niet een recht op "gesubsidieerde rechtsbijstand" en hangt de noodzaak van een advocaat af van omstandigheden.

Teeven ziet niets in een onderzoek naar de behoefte van gebruikers van gefinancierde rechtsbijstand. Het onderzoek zou moeten gaan naar de behoefte van echte gebruikers en niet die van hypothetische gebruikers. Volgens Teeven kost een goed onderzoek veel tijd en "die tijd hebben we niet", aldus Teeven. Hoezo "die tijd hebben we niet"? Is de nood zo hoog? Hoe komt het dat de nood zo hoog is? Wie heeft het zo ver laten komen?

Teeven vindt dat de ANWB en de Vereniging Eigen Huis, ook wel "Vereniging Geleend Huis" of "Vereniging Geleased Huis" genoemd, het werk ook wel kunnen doen. Later noemde hij in dit verband ook de Consumentenbond.

Opmerkelijk is dat hij de Vereniging Eigen Huis erbij haalt.. Ook nu al komen bezitters van koopwoningen met hoge hypotheken eerder in aanmerking voor gefinancierde rechtsbijstand dan andere burgers. Bij het bepalen of iemand er voor in aanmerking komt en van de eigen bijdrage wordt namelijk uitgegaan van het belastbaar inkomen Dat betekent dat iemand die hypotheekrenteaftrek geniet eerder voor gefinancierde rechtsbijstand in aanmerking komt en een lagere eigen bijdrage betaalt dan iemand die geen hypotheekrenteaftrek geniet.

Omdat een onderzoek te lang duurt ziet Teeven meer in een "quickscan".

Teeven wil kijken hoe de overheid sneller of slimmer kan optreden. Rechtsbijstand blijft mogelijk en wordt wat duurder, aldus Teeven.

Teeven wil niet doorgaan met verhogen van eigen bijdragen en verlagen van vergoedingen voor de advocatuur. Het lijkt er op dat hij bedoelt dat hij drastischer ingrepen nodig vindt.

Volgens Teeven gaan we niet terug naar de middeleeuwen maar naar 2006. Volgens Teeven hebben wij een ruimhartig stelsel en is dit, na dat van Groot Brittannië het duurste van Europa.

Volgens Teeven wegen rechtzoekenden kosten en baten tegen elkaar af.

Jan de Wit van de SP merkt op dat er nu al mensen zeggen dat zij de eigen bijdragen niet meer kunnen betalen en hij wijst er op dat de advocaat ook enorme problemen heeft.

Volgens Teeven komt dat niet tot uitdrukking in de cijfers. Hij ziet een grote stijging in aantallen toevoegingen. Hij hoort ook nooit van advocaten die het niet meer willen doen voor dit geld.

Vraaguitval ziet Teeven niet als een probleem. Volgens Teeven kan het dat mensen niet voor de achtste keer naar de vreemdelingenrechter gaan na zeven keer te zijn afgewezen. Naast de verwijzing naar de ANWB, de Vereniging Eigen Huis en de Consumentenbond die het goedkoper zouden kunnen doen, toont dit wel aan hoe serieus Teeven te werk gaat.

Teeven ziet ook een oplossing in mediation. Niet duidelijk is of hij daarbij denkt aan verplichte mediation. Onder de huidige regelgeving is mediation alleen mogelijk als beide partijen daar aan meewerken.

Zoals van een echte VVD'er verwacht mag worden, ziet Teeven alles in verzekeringen. In Duitsland zou veel meer door rechtsbijstandverzekeringen gedaan worden en veel minder door de gefinancierde rechtsbijstand. Bontes van de PVV vraagt daarom of dat misschien betekent dat de rechtsbijstandverzekering in Duitsland veel beter geregeld is dan hier. Hierop kon Teeven niet zonder meer met een "nee" antwoorden. Bij de rechtsbijstandverzekeringen zoals die in Nederland nu functioneren zijn verzekerden verplicht hun belangen te laten behartigen door medewerkers van die verzekeringsmaatschappijen. Dat zijn vaak net afgestudeerden die daar hun eerste baan hebben en na enige tijd weer weg gaan. Het verloop onder dergelijke medewerkers is groot. Zelfs als iedereen een dergelijke verzekering zou hebben, zou langs deze weg lang niet alles gedaan kunnen worden wat nu plaatsvindt door middel van de gefinancierde rechtsbijstand. Daarbij komt dat echtscheidingen en strafrecht bij de rechtsbijstandverzekeringen zijn uitgesloten. Mogelijk zijn er meer uitsluitingen. Over een onderzoek naar woekerpolissen bij rechtsbijstandverzekeringen werd niet gesproken.

Over de stijgingen van aantallen toevoegingen doen verschillende cijfers de ronde. Volgens de Raad voor Rechtsbijstand zou het aantal toevoegingen in een bepaalde periode met 14% en volgens het ministerie van justitie met 20% zijn gestegen. Volgens Teeven zijn beide cijfers juist en heeft het percentage van 20 betrekking op betaalde toevoegingen en dat van 14 betrekking op afgegeven toevoegingen. Dit zou er op kunnen wijzen dat er zorgvuldiger met toevoegingen wordt omgesprongen en er minder toevoegingen ongedeclareerd blijven liggen. Dit zou weer kunnen wijzen op een toegenomen noodzaak om zorgvuldig met toevoegingen om te gaan.

Ter sprake komt de echtscheiding zonder advocaat. Een voorstel hiervoor is gestrand in de Eerste Kamer. Wat er niet bij gezegd wordt is dat wij de echtscheiding (bijna) zonder advocaat al hebben gehad. Deze werd een "flitsscheiding" genoemd en kwam tot stand door een huwelijk eerst om te zetten in een geregistreerd partnerschap en dit vervolgens te ontbinden. Hier heeft Piet Hein Donner, die toen minister van justitie was, een eind aan gemaakt.

Teeven gaat met de Orde van advocaten in gesprek over no cure no pay. Ook nu wordt er niet bij gezegd dat de Orde van advocaten ooit een plan heeft gehad om no cure no pay in zeer beperkte gevallen toe te staan en dat Donner daar toen een stokje voor heeft gestoken.

Teeven heeft gegoogeld naar de goedkoopste advocaat en kwam uit bij een advocaat die bepaalde werkzaamheden verricht voor 70 euri per uur. Volgens Teeven ontvangt een advocaat die gefinancierde rechtsbijstand verleend 106 euro per uur en is dat voldoende voor een behoorlijk belegde boterham, Volgens Teeven is mediation een goed alternatief voor de laagste inkomens.

Jan de Wit van de SP wijst er op dat de gefinancierde rechtsbijstand voortkomt uit de leemte in de rechtsbijstand zoals die bestond in de jaren 60 van de vorige eeuw. Hij wijst er op dat het wordt beschouwd als een groot goed in ons land en wijst op artikel 18 van de Grondwet. Dit artikel luidt als volgt:

Artikel 18

1.Ieder kan zich in rechte en in administratief beroep doen bijstaan.

2.De wet stelt regels omtrent het verlenen van rechtsbijstand aan minder draagkrachtigen.

Jan de Wit zegt dat de gefinancierde rechtsbijstand zijn waarde heeft bewezen en geeft aan dat vraaguitval kan betekenen dat mensen zelf gaan procederen. Aan de hand van een voorbeeld legt hij uit dat het gevolg kan zijn dat een kantonrechter genoodzaakt wordt advies te gaan geven, wat niet de taak van een rechter hoort te zijn, met alle gevolgen van dien.

Een vertegenwoordigster noemt een andere mogelijkheid om te bezuinigen: wiet legaliseren. Hier wordt door andere volksvertegenwoordigers lacherig over gedaan, maar dit idee is lang niet zo onzinnig als het voor sommigen misschien op het eerste gezicht lijkt. Denk aan de coffeeshops die toegestaan zijn, de jacht op de hennepkwekerijen en de mensen die als resultaat daarvan uiteindelijk strafrechtelijk vervolgd worden. Het idee om wiet te legaliseren is zeker niet onzinniger dan dat van de wietpas, dat vooral aantoont dat de politici het helemaal niet meer weten.

Zie ook:

Rechtshulp nodig? Betaal 't lekker zelf!

De Wit: Teeven heeft lak aan de Grondwet (SP)

Beperking rechtsbijstand ontoelaatbaar (D66)

Rechtsbijstand juist nu

16 maart 2013

update 18 maart 2013