Bureaucratie in de advocatuur?


  

  Home

  Dossiers

  Links

  

 

  

 

 



Banken belangrijker dan advocaten

Terwijl onze minister van financiën, Wouter Bos, miljarden uitgeeft aan banken en ook de vastgoedsector bij de overheid aanklopt om miljardensteun, is staatssecretaris Nebahat Albayrak bezig met bezuinigen op gefinancierde rechtsbijstand. Albayrak erkent dat iedereen zijn recht moet kunnen halen maar vindt ook dat dit niet moet inhouden dat iedereen op overheidskosten naar de rechter moet kunnen stappen en van de diensten van een advocaat gebruik moet kunnen maken. Albayrak heeft gelijk als zij zegt dat het in beginsel de voorkeur verdient dat conflicten buiten de rechter om worden opgelost.

Albayrak denkt echter ook dat het aanbod de vraag creëert. Dit idee is niet nieuw, het verkoopt goed en het bestaat met name al langer als het gaat om asielzoekers. Toen Rita Verdonk nog pas kort minister van vreemdelingenzaken en integratie was, had zij het wel eens over advocaten die "valse hoop" bij asielzoekers wekken. Inderdaad komt het vaak voor dat asielzoekers die uitgeprocedeerd zijn daarna weer nieuwe procedures gaan beginnen in de hoop toch nog een verblijfsstatus te krijgen. Meestal maken dergelijke procedures weinig kans. Het idee is dan dat advocaten die graag geld willen verdienen een kans ruiken om meer toevoegingen te krijgen door, misschien massaal, bij uitgeprocedeerde asielzoekers de valse hoop te wekken dat zij die asielzoekers wel alsnog aan een verblijfsstatus kunnen helpen. Dit idee is daarna overgenomen door andere politici, ook politici die zich er niet op voor laten staan zich met Verdonk te willen identificeren. Als dit idee juist zou zijn, zou voor dergelijke gevallen gezegd kunnen worden dat het aanbod de vraag creëert. De werkelijkheid is echter anders. Een asielzoeker die is uitgeprocedeerd, is vaak radeloos. Vaak staan zij op straat en hebben zij geen huisvesting en mogen zij niet werken en kunnen zij ook geen uitkering krijgen en is er ook geen mogelijkheid Nederland te verlaten. Een asielzoeker die in een dergelijke positie verkeert grijpt iedere strohalm aan die enige kans lijkt te bieden om iets aan de situatie te doen, hoe klein die kans ook is en beweegt soms hemel en aarde om een advocaat ertoe te brengen toch nog iets te proberen, hoe klein de kans op succes ook is. Niet het aanbod van advocaten of van gefinancierde rechtsbijstand maar de toestand waarin onze overheid uitgeprocedeerde asielzoekers brengt creëert de vraag.

De vele conflicten tussen Nederlandse burgers en de overheid waarbij de burger een beroep doet op gefinancierde rechtsbijstand hebben te maken met de toename van het aantal wetten en regels en met de bureaucratische starheid van overheidsinstanties. Albayrak lijkt zich er wel bewust van te zijn dat veel van de conflicten waarvoor de burger een beroep doet op gefinancierde rechtsbijstand door de overheid worden veroorzaakt en lijkt beterschap te beloven. De overheid zou zich dus anders tegenover de burger moeten gaan opstellen. De overheid zou zich bij conflicten met de burger dus soepeler moeten gaan opstellen. De overheid zou meer bereid moeten zijn tot schikkingen en compromissen dan nu het geval is, zodat minder vaak een beroep op de rechter zou hoeven te worden gedaan en ook de kosten van gefinancierde rechtsbijstand zouden verminderen. De vraag rijst nu wat er van die vrome wensen terecht gaat komen. In hoeverre zijn deze vrome wensen in overeenstemming te brengen met andere geluiden die wij van de overheid horen?

Het beleid m.b.t. uitgeprocedeerde asielzoekers en andere illegale vreemdelingen draagt niet direct bij tot een vermindering van het beroep op de rechter en de gefinancierde rechtsbijstand. Uitgeprocedeerde asielzoekers komen in de praktijk op straat te staan zonder huisvesting, zonder werk en zonder uitkering. Werkgevers die, om idealistische of commerciële redenen, van hun diensten gebruik maken, kunnen een hoge boete en bij herhaling strafvervolging tegemoet zien en de overheid wil ook af van allerlei andere vormen van hulp, zoals lokale noodopvangen voor vluchtelingen. Het idee is dat zij dan vanzelf wel naar hun land terug zullen gaan, maar het is duidelijk dat dit idee op illusies berust en als zij in conflict met de maatschappij of de overheid komen, leidt dat weer tot een beroep op gefinancierde rechtsbijstand.

Er bestaat een idee over een "sluitend beleid" dat er zou moeten komen om hier definitief een einde aan te maken. Een mogelijkheid zou zijn alle illegale vreemdelingen opsluiten (vreemdelingenbewaring) net zo lang tot zij terug kunnen keren naar hun land van herkomst, ook als dat zou betekenen dat sommigen levenslang opgesloten zouden moeten blijven. Dan zouden al die vreemdelingen ook rechtsbijstand nodig hebben. Hoe is dit te verenigen met de vrome wens van Albayrak om, door een redelijkere opstelling van de overheid, het beroep op gefinancierde rechtsbijstand te verminderen? Een mogelijkheid zou kunnen zijn de uitgeprocedeerde asielzoekers en andere illegalen het beroep op gefinancierde rechtsbijstand te ontzeggen, zodat zij zonder rechtsbijstand langdurig zouden kunnen worden vastgehouden. In dat geval zouden de mensenrechten in Nederland onderwerp van gesprek in het buitenland worden en zou Nederland in conflict kunnen komen met de Europese Unie en de Verenigde Naties. Kortom, van een verminderende behoefte aan rechtsbijstand als gevolg van een redelijkere opstelling van de overheid moeten wij geen wonderen verwachten.

Hiervoor ging het over uitgeprocedeerde asielzoekers en andere illegalen, buitenlanders dus. Is dit anders als het om Nederlanders gaat? Wij horen soms geluiden over de fraude die harder moet worden aangepakt. Ook dit lijkt moeilijk te verenigen met de vrome wensen van Albayrak "Ja maar dat zijn toch fraudeurs en die moeten toch hard worden aangepakt?". Dat is het nu precies, in de visie van de overheid zijn het misschien fraudeurs, maar zelf zien zij het anders. Beide partijen, dus ook de overheid, zijn glashard overtuigd van het eigen gelijk en het ongelijk van de ander en wijken geen duim breed. De overheid mag dan redenen hebben om iemand als fraudeur te zien, de betrokkenen zelf ziet zich misschien als slachtoffer en heeft daar eveneens goede redenen voor. Zie hier een voorbeeld.

Sommige politici, waaronder voor zover bekend partijgenoten van Albayrak, willen ook nog van de voedselbanken af, wat ertoe zou leiden dat de verhoudingen nog weer eens extra op scherp worden gezet.

Kortom: dat Albayrak de hand in eigen boezem steekt en wil dat de overheid zich tegenover de burger redelijker gaat opstellen, is lofwaardig, maar meer dan een vrome wens is het niet en de voorgenomen bezuinigingen op de gefinancierde rechtsbijstand geven aanleiding tot ernstige bezorgdheid.

Dan bestaat er nog een idee dat er bezuinigd zou kunnen worden door sommige werkzaamheden die nu door advocaten verricht worden te laten verrichten door personen die bij de overheid in dienst zijn. Ook dit is een illusie, Dit zal niet tot bezuiniging kunnen leiden omdat de arbeidsvoorwaarden van mensen die in overheidsdienst werkzaam zijn, beter zijn dan die van advocaten die op toevoegingsbasis werken. Hierop hebben de voormalige medewerkers van de vroegere bureaus voor rechtshulp die latere advocaat zijn geworden en de voormalige bureaus voor rechtshulp hebben omgevormd tot advocatenkantoren, waarvan er een aantal inmiddels zijn omgevallen, zich waarschijnlijk lelijk verkeken.

Inmiddels wordt Albayrak een beetje getest. Op 27 november 2008 werd het programma "Met het oog op morgen" op Radio 1 gepresenteerd door Henk van Hoorn. Aan het begin van de uitzending horen we Henk van Hoorn zeggen:

"De jacht op de wanbetaler is geopend. Volgens RTL Nieuws gaan ze bijvoorbeeld in Rotterdam met man en macht langs de deur om achterstallige rekeningen te innen. Het pinapparaat gaat mee maar ook het breekijzer."

Vervolgens horen wij een andere stem, op dreigende toon, mogelijk een politieagent of deurwaarder:

"Ja als je niet open maakt wordt die opengemaakt dus het lijkt me verstandig ....."

Daarna horen wij weer een andere stem zeggen:

"Het is opvallend dat nog veel mensen het zo ver laten komen. Alle bijkomende kosten zijn namelijk voor rekening van de schuldenaar. Van de aanmaningskosten tot de reparatie van een nieuw slot op de voordeur."

Tenslotte horen wij Henk van Hoorn zeggen:

"Pardon, reparatie van een nieuw slot op de voordeur? Wat een onaangename manier om die arme mensen nog meer op kosten te jagen.".

Beluister de uitzending hier.

Eerlijkheidshalve moet hierbij worden opgemerkt dat aan de hand van de uitzending niet helemaal met zekerheid kan worden vastgesteld of het hier gaat om kosten van de overheid.

Met misschien dit voorbehoud is dit in ieder geval een kleine test om te zien hoe serieus wij de goede voornemens van Albayrak moeten nemen. De kans dat in verband hiermee iets van Albayrak horen lijkt klein.

 

Zie ook:

Bezuinigingen gefinancierde rechtshulp - Orde van Advocaten

Fatsoenlijke rechtsbijstand is een taak van de overheid - SP

27 november 2008